.gif)
تور آنتالیا 
| |
|
تصویری از مدل سیاره‌ای با افلاک تدویر (epicyclic planetary model) منسوب به قطب‌الدین شیرازی |
بیوگرافی و زندگینامه
مولانا ضیاء الدین مسعود بن مصلح کازرونی است که در کتاب شرح کلیات قانون شیخ الرئیس ابو علی سینا درباره خود می نویسد، چون از خانواده طبیب بوده, خود نیز همت به تحصیل طب می گمارد و می تواند آب مروارید چشم را جراحی کند.
چهارده سال داشت که پدرش وفات یافت و ده سال در بیمارستان مظفری شیراز مشغول معالجه بیماران بود. در این وقت شوق تحصیل بیشتر پیدا می کند و بدین منظور در خدمت عم خود کمال الدین ابو الخیر مصلح کازرونی قانون را تحصیل می کند وسپس نزد شمس الدین محمد کیشی و بعد در خدمت شرف الدین زکی بوشکانی کتاب قانو ن را تجزیه و تحلیل می نماید. چون این کتاب مشکل بوده شروح مربوطه را هم مطالعه می کند و سرانجام خویشتن را نیازمند مکتب خواجه نصیرالدین طوسی می یابد و در محضر آن استاد مشکلات کتاب قانون را حل می کند. بعد راه خراسان را در پیش می گیرد و ازآنجا به عراق عجم می رود و سر از بغداد در می آورد و از بغداد نیز به روم عزیمت می کند و از تمام حکما و اطبای مشهور درباره مشکلات قانون استفاده می نماید و سرانجام به مصر می رسد و در سال (۶۸۱) سه کتاب درباره شرح قانون می بیند و دراین وقت که اشکالی در کتاب ابو علی سینا برایش باقی نمی ماند به شرح آن می پردازد و کتابی با ارزش تألیف می کند .
علامه درسال ۷۱۰ هجری در گذشت و در تبریز در جوار قبر محقق بیضاوی مدفون شد. ولادتش درشیراز بود و نزدیک به نود سال زندگی کرد.
مصنفات او عبارتند از شرح کتاب مختصر اصول ابن حاجب، شرح مفتاح العلوم سکاکی، شرح کتاب حکمه الاشراق، شرح کلیات قانون، تحفه شاهی « در علم هیئت» روضات الجنان .
قطب الدین در رصد خانه مراغه شرکت جست . مدتی در سیواس و ملط به شغل قضاوت مشغول بود. از کتب پارسی او دره التاج است. این رساله تهذیبی است از کتاب مفصل او موسوم به نهایه الادراک که در علوم مختلف نوشته شده و به طبع رسیده است .
در کتاب اختیارات مظفری اشکالات مجسطی و دیگر متقدمان را حل کرده است . علاوه بر هیئت زمین، فصل مشبعی در جغرافیا از روی تحقیقات تازه و منتقدانه نگاشته و اشتباهات گذشتگان را برطرف نموده است دیگر از آثار او به فارسی مکاتب است. مذهب علامه شافعی بوده و لباس صوفیه می پوشید و هنگام تصنیف کتاب روزها روزه می گرفت.
قطب‌الدین شیرازی (زاده ۶۳۴ درگذشته ۷۱۰ ه.ق) یکی از علمای قرن هفتم و اوائل قرن هشتم هجری است که نقش مهمی در گسترش حکمت و فلسفه، علوم طبیعی، پزشکی و هنر خود داشته است. فرزند مولانا ضیاءالدین مسعودبن مصلح کازرونی پزشک معروف و از مشایخ صوفیه در سال ۶۳۴ هجری قمری در شیراز و به روایتی در دوتنگ کازرون پا به عرصه هستی نهاد. قطب‌الدین علاوه بر شاگردی در نزد پدر از محضر بزرگانی چون کمال‌‌الدین ابوالخیر بن مصلح کازرونی، شمس‌الدین محمد بن احمدالحکیم الکیشی، شرف‌الدین زکی بوشکانی، خواجه نصیر طوسی، نجم‌الدین کاتبی، علامه قطب‌الدین مؤیدالدین عرضی و کمال کوفی بهره فراوانی یافت تا آنجا که علاوه بر پزشکی، بر علوم دیگری چون ریاضی، فلسفه، علوم ادبی، دین شناسی، موسیقی، نواختن رباب و سرودن شعر، بازی شطرنج و فنون شعبده‌بازی به چیرگی شگفت‌انگیزی دست یافت. او مدتی در شهرهای سیواس و ملطیه به شغل قضاوت اشتغال یافت و در زمانی دیگر از طرف تکودار، ایلخان مغول به سمت سفارت، همراه اتابک پهلوان به مصر نزد ملک قلادون الفی اعزام شد. علامه در اندک زمانی در علوم معقول و منقول سرآمد فضلای عصر خود بود و در طول مدت حیات خود بیش از بیست اثر به فارسی و عربی از خود باقی گذاشت. آثار : • درة التاج لغرة‌الدباج (یکی از مهمترین آثار علامه قطب‌الدین می باشد که دانشنامه‌ایست فلسفی به معنای «علم‌العلوم». کتاب درةالتاج (۷۰۵-۶۹۳) پس از شفای ابن سینا مهمترین کتاب جامعی است که در فلسفه تألیف شده است و به طور کلّی دوازده رشته از علوم و از آن جمله موسیقی را در برمی‌گیرد • نهایة الأدراک فی درایة الأدراک (به عربی، در زمینه ی نجوم و هیئت، دارای ۴ مقاله: مقدّمات، هیئت اجرام، زمین و مقادیر اجرام. همچنین دارای مطالب جدیدی در باره ی مکانیک، زمین شناسی، هوا شناسی و نور و مباحثی در باره ی نظرات کیهانی ابن هیثم و ابوبکر محمّد بن احمد خرقی) • تحفة الشاهیه(به عربی، در نجوم و هیئت) • ترجمه فارسی کتاب اصول اقلیدس از خواجه نصیر در هندسه • اختیارات مظفری (به فارسی، در نجوم و هیئت) • رسالة فی حرکة الدرجه فی النسبه بین المستوی و المنحنی (منسوب به علّامه، در هیئت و ریاضی) • شرح کتاب حکمة‌الأشراق از شهاب‌الدین سهروردی (از این روست که او را فیلسوف اشراقی دانسته‌اند.) • تحفة السعدیه (شرحی بر کتاب قانون در طب از ابن سینا) • شرح کتاب مفتاح العلوم از سکاکی (مفاتح المفتاح) • شرح کتاب مختصر الأصول از ابن حاجب (در فقه) • رساله در تحقیق عالم مثال (در باره ی عالم مثال، معاد جسمانی و کیفیت آخرت.) • رساله ی فعلت فلاتلم (در هیئت) • شرح کتاب روضه‌الناظر از خواجه نصیر طوسی • اجوبه‌المسائل (در طرح چند پرسش و ابهام فلسفی) آثار مشکوک منسوب به قطب‌الدین شیرازی : علّامه قطب‌الدین رسالات و تألیفات دیگری نیز دارد که در منسوب کردن برخی از این آثار به علامه در نظر مورخان جای شبهه و ابهام است و از آن میان می توان به رسالات زیر اشاره نمود: • حاشیه بر کتاب الکشاف عن الحقایق التنزیل از زمخشری • فتح المنان فی تفسیر القرآن • خریدة العجایب • رساله فی بیان الحاجه الی الطب و آداب الاطباء و وصایائهم • شرح کتاب نجات ابن سینا • شرح اشارات ابن سینا • مشکلات التفاسیر یا مشکلات القرآن • مشکل الاعراب • شرح الاسرار از شهاب‌الدین سهروردی*التبصره فی الهیئه علامه قطب‌الدین شیرازی در علم موسیقی، فیزیک از سرآمدان زمان خود بوده است. اگرچه قطب‌الدین را نمی‌توان شاگرد صفی‌الدین ارموی نظریه‌پرداز موسیقی قرن هفتم دانست اما او را باید بدون شک اولین شارح کتب صفی‌الدین ارموی قلمداد کرد. قطب‌الدین بخش مفصلی از کتاب دائره‌المعارف چند جلدی خود به نام درة التاج را به موسیقی اختصاص داده و در آنجا به تشریح نظریات صفی‌الدین ارموی مخصوصاً مطالبی که در رساله الشرفیه بیان شده پرداخته است.
زندگینامه شهید سید مرتضی آوینی 